Bagels-ak

Udara honetan Holandan egon naiz oporretan, eta bertan, Bagels-ak probatu nituen. Etxera bueltan, Peter Reinhart-en El aprendiz de Panadero liburuan bagels-en errezeta bat zegoela gogoratu nuen, eta prestatzea otu zitzaidan. Pare bat eguneko prozesua da, baina ez da batere zaila.

1. eguna:

Hasteko esponja bat egin behar da.

Esponjaren Osagaiak (liburuko errezetaren erdia egin nuen):

• 5g legami fresko
• 250g indarreko gari-irin
• 280ml ur

Osagai guztiak ondo nahastu. Ore likido potol bat geratuko da. Film-arekin estali, eta 2 ordu inguruz utzi leku epelean. Tamaina bikoiztu eta burbuilaz bete behar da.

Orearen Osagaiak:

• 4g legami fresko
• 240g indarreko gari-irin
• 10g gatz
• 7g ezti
• Aurrez prestaturiko esponja

Osagai guztiak nahastu eta ondo oratu. Orea nahiko gogorra izango da, baina ezta ere gehiegi. Erabiltzen duzuen irinaren arabera ur kopurua alda egin daiteke, betiko moduan. Oratua dagoenean orea 6 zati berdinetan (edo gehiago, bagel txikiagoak egin nahi badituzue) banatu, eta bakoitzari bola itxura eman. Trapu busti batekin estali eta 20 minutuz utzi leku epelean.

Ondoren, bandeja pare batean labeko papera jarri, olioz margotu, eta bertan jartzen joan bagels-ak itxura eman ondoren. Roskila itxura eman behar zaie, nahiko zabaldu, hazterakoan elkartu ez daitezen. Amaituak daudenean, gainetik olio pixkatekin margotu eta film-arekin estali. Utzi 20 minutuz kanpoan, eta ondoren nahiko haziak daudela konprobatu ondoren, hozkailuan gorde hurrengo egunerartesa. Nahiko haziak daudela probatzeko, ore zati bat ur basokada batera bota, eta 10 segunduz flotatzen baldin badu, ondo dagoela esan nahiko du. Bestela, proba hau pasa arte utzi denbora gehiagoz kanpoan.

2. eguna:

Amaitzeko Osagaiak:

• Ura
• Bikarbonato pixka bat
• Apaintzeko osagaiak: haziak, gatza, azukrea…

Bagels-ak hozkailutik atera. Bitartean, kazuela zabal eta handi batean ura eta bikarbonato pittin bat jarri, eta sutan jarri irakiten hasi bitartean. Irakiten hasten denean bagels-ak pixkanaka sartu uretan (kazuelaren tamainaren arabera, sartzen diren kopurua jarri). Alde bakoitzetik minutu 1 egosi, eta ondoren, labeko ontzian jarri berriz. Uretatik atera bezain laster nahi dezutenarekin apaindu (haziak, arto-irina, azukrea, gatza…).

Bagels guztiak egosiak daudenean, laberatu egin behar dira. Horretarako, labea 250ºC-tara berotua egon behar da. 5 minutuz egin labean 250ºC-tara, ondoren, buelta erdia eman bandejari eta 230ºC-tara beste 5 minutuz egin. Eginak daudeanean, rejila batean utzi hozten.

 

OHARRA/NOTA: Errezeta hau gazteleraz hemen. Esta receta en castellano aquí.

Gewürtz Brot – espezia ogia

Denboraz urri ibili eta zekalezko ama oreaz egindako ogiaz goza nahi dutenentzat.

Sarri, ez dugu behar adina asti izaten ogi on bat egiteko eta errezeta liburuek laguntza eskaintzen digute. Horrela, errezeta piloa dago ama orea (gariz, zekalez eta espeltaz egina) legami prentsatuarekin (garagar legamia edo okindegikoa) bi gauza lortzeko: zaporea, ama oreak eskaintzen duen kontserbazioa eta legami prentsatuaren hartzidura azkarra. Zortzi ordu ogia egiten aritu beharrean, hirubat ordutan prest legoke.

“Deutschland Brotland” liburuan bi hartzigarriak erabiliz azaltzen dira ogi gehienak: zekalezko ama orea (liburu honetan ogiaren errezetetatik, ia %100 zekalezko ama orea darama) eta okindegiko legami freskoa. Duela pare bat aste zekalezko portzentai haundia bat zuen ogi bat egiten saiatu nintzen, mahaspasa batzuk gehituz errezeta originalean ez etorri arren.

OSAGAIAK; kilo inguruko 2 ogi egiteko.

• 596 g. zekalezko ama orea 20 g. zekalezko ama ore aktiboaz prestatua. 320 g. zekalezko irin semi integrala eta 256 g. ura. Bezperan prestatzen da eta 15 bat ordu uzten da giro epel baten.
• 480 g. zekalezko irin semi integrala.
• 200 g. galirin semi integrala.
• 4 g. ogiarentzako espezia nahasketa (ikusi hemen)
• 14 g. legami freskoa.
• 424 g. ura.
• (Aukerako, errezeta originalean agertzen ez den arren) 100 g. mahaspasa.

PRESTAKETA

Bol haundi baten osagai guztiak nahasi eta 15 bat minutu utzi estalgai garden batez estalia. Oratze mahaia olio apur batez igurtzi eta minutu batzuk, suabe suabe oratu.

Zekalearen glutena gariarena baino ahulagoa denez, oraketa amaitu bezain pronto, zatitu eta formatu daiteke. Aurrez irineztatutako banetoietan sartu eta giro epelean 45-55 minutu uzten dira.

Labea, 240ºC berotu. Labearen behealdean erretilu bat ipini. Ogiak banetoietatik atera eta laberatzen ditugu. Niri, zekalezko irinaz gelatina bat prestatzea bururatu zitzaidan eta ez nizkien ogiei taxua eman. Hurrengoan, taxuak egingo dizkiet ezberditasunik dagoen edo ez behatzeko. 55 minutu labekatu, lehenbiziko 5 minutuak 240ºtara eta bestea, ogia erre arte, 190ºtara.

Emaitza; ogi trinkoa, gozagarririk eraman ez arren, gozoa eta oso aromatikoa. Zekale “lovers”entzat aproposa.

On egin!!!

Oharra: Errezeta erderaz irakurri nahi izan ezkero, klikatu hemen.

Nota: La receta completa en castellano la podéis leer aquí.

Olozko ogia – Haferbrot

Azpalditik olo ogia masa madrearekin egiteko grina neukan. Oloa gustokoa dut, zaporea suabe izateaz gain zuntza disolbagarria ere duelako (irin integrala edo kopoak janda, batez ere), eta gaur egungo elikaduran zuntza kantitate gutxi jaten dela kontutan izanda, idorreria sor ez dadin oso lagungarria izan daitekelako.

Astelehenean bertan hasten naiz pentsatzen asteburuan zein ogi egingo dudan, eta errituala bihurtu da. Lehenengo zerealak aukeratu, eta astean zehar nire liburuetan eta weborrialdetan begiratzen dut ea gustoko errezeta topatzen dudan. Pasa den astean ia astirik gabe geratu nintzen, ostirala iritsita, gustoko errezetarik ez bainuen aukeratua. Xabik Alemaniatik ekarritako olo aleak erabiliko nituela erabakita neukan, baina gustoko ogi errezeta aurkitzea ez nuen lortzen. Bai liburuetan bai weborrialdeetan, errezeta gehienak nire ustez, olo kopo edota irin integral gutxi zeuzkaten. Goxoak ziruditen pare bat aurkitu nituen, Gastronomía y Cía eta “mis recetas favoritas”-eko loturak uzten dizkizuet, masa madre ez izan edota erabili nahi ezean edonork olo ogia egiteko aukera izan dezan.

Ostiralean 22:00tan, ondino ez nekien zein ogi egingo nuen, baina jadanik badaezpada, zekale ama orea martxan neukan.

Azkenean olo ogia (Haferbrot, alemanieraz) aurkitu nuen. Olo irinaren ordez kopoak zeuzkan, baina halan da guztiz “ogia horixe zela” erabaki nuen. Pare bat aldaketa, irina eta ama orea erabili ahal izateko eta listo!!. Hona, errezeta dakarkizuet.

OSAGAIAK (740 gramoko hiru ogi egiteko)

• 216 g zekale ama orea: 3 g zekale ama orea (aktibatua), 120 g zekale integrala eta 96 g ur (beherago, zelan egiten den idatzi dizuet).

De http://www.alnature.de

• 530 g “olo irin beratze”: 250 g olo irin integrala (edo olo kopoak) eta 280 g ur beroa (2-4 ordu lehenago prestatua).
• 800 g galirin zuria (Rincón del Segura)
• 80 g zekale irin integrala
• 22 g gatza
• 10 g azukrea
• 10 g landare margarina
• 525 g ura (gutxi gora behera, gitxiago ala gehiago izan daiteke)
• (Aukerako) 15 g irin malteatua (J. Renobell -Bartzelona- dendatik ekarritakoa)
• (Aukerako) Ogia egiteko, Alemaniatik ekarritako espezia nahasketa (Brot Gewürz Alnatura markakoa). Osagaiak: Txarpoila (Kümmel), mihilua (Fenchel), martorria (Koriander) eta anis-belarra (Anis).

Izaskunek, espezia nahasketa errezeta hau eskuratu zidan. Hementxe duzue:

2 goilakarada martorri haziak
1          ”       txarpoil
1 goilakaradatxo anisa
1          ”            kuminoa
1          ”            mihilua
Osagai guztiak birrindu eta pote baten gorde gure zekale ogiei botatzeko.

EGITEKO MODUA

1. 12-15 ordu lehenago zekale ama orea prestatu egin behar da. Bezperatik zekale ama orea aktibatua izango dugu eta honetatik 3 gramo besterik ez ditugu hartuko. Ura botako diogu, ondo nahastu eta segituan zekale irin integrala, berriro nahastu. Nik normalean arratsaldeko 7tan prestatzen dut hurrengo goizean 11ak aldera ogia egiteko.
2. 2-4 ordu lehenago “olo irin beratze” hori prestatzen da. Bol baten olo irin integrala ipiniko dugu eta kolpe batean ur bero-beroa botako diogu. Egurrezko goilara batekin ondo irabiatu. Plastikoaz estali eta esan bezala, 2-4 ordu beratzen utziko dugu.
3. Ogia egiten den egunean, bol haundi baten osagai guztiak, ura izan ezik, jarriko ditugu. Ura pixkanaka pixkanaka gehituko diegu. Eskua orean sartzea gomendatzen dizuet, orea hatzamarrekin marruskatuz.  Orea itzaskorra eta irristakorra da, ia kontrolaezina. Behin nahastuta, bol-a estalita, 30 minutuko atsedenaldia hartzen utziko dugu.
4. Orea azalera atera eta frantses teknika erabiliz (oso itsaskorra denez tradizional erara zaila delako), 10-15 minutu oratuko dugu.
5. Bol-a olioaz igurtzi eta orea barruan sartu 3 orduko lehenengo hartzidura egin dezan. Olioz igurtzitako azaleran, ordubetero tolesdura bat emanez.
6. Azken tolesdura egin eta gero, irin pittin bat botako dugu azaleran eta horren gainean 15 minutu inguru orea deskantsatzen utziko dugu. 740 gramoko hiru zatitan banandu, boleatu eta azkenik, erabiliko ditugun moldeetako forma eman (borobila ala luzea).
7. (Aukerako) orea trapu busti batetik pasatu, hezetu eta haziak gainetik bota.
8. Banetoietan edota olioz igurtzitako metalezko moldeetan sartu eta bigarren hartzidura egin dezatela, beste pare bat ordu utziko ditugu.
9. Laba berotu 240ºtara. Lurrina prestatuko dugu labaren barruan (harrira eta metalezko ontzira ur beroa jaurtikiz)
10. Ogiari ebakiak egin eta laban sartu. 5 minutu pasa eta gero tenperatura 220ºtara jaitsi. Labekatzeko denbora: 50 minutu.

ON EGIN DEZAZUELA!!

Sagarrezko neguko ogia – Dan Leparden “winter apple loaf”

Bai,
Badakit!

Neguko ogia dela eta udan gaudela. Baietz.

Baina, egoeragatik errezeta hau eta ez besterik bilatu behar izan dut. Xabierren errua da, berak Ingalaterratik ekarritako irina oparitu zidalako. Irin honek oso izen luzea eta berezia du: “Organic stoneground malted blend flour” “Bacheldre Watermill markakoa” eta britainiarra da. Euskarara itzulita “harrizko errotan birrinduriko irin malteatu ekologikoa” eta olé. Horregatik, liburutegi haundia den internetera abiatu naiz irin berezi hau erabiltzen duen errezeta baten bila. Jatorrizko errezeta esteka honetan.

OSAGAIAK

• Sagar txikia (golden motakoa alegia)
• Tipula txikia
  
• 75 ml. garagardo edo sagardo (errezeta britainiarra izanda, ez dut uste gure sagardo garratzaren antzekorik erabiliko dutenik. Eurek, Erresuma Batuan “El Gaitero” sagardoaren antzekoa edaten baitute)
  
• Jatorrizko errezetan 100 ml. ur erabiltzen dituzte baina nik ez nituen behar izan. Lehenengo saiakeran ogi hau egin nuenean ur kopuru guztia batera bota nion. Hasiberriaren akatsa da. Ez dugu ur kopuru guztia batera botako, pixkanaka-pixkanaka baizik, orearen hezetasunaren arabera.
• 200 g. ama orea (100 g. ur + 100 g. galirin zuria)

• 75 g. ekilore haziak
  
• 75 g. kuia (kalabaza) haziak
  
• 250 g. irin malteatua. Irin berezia da,  Xabierrek oparitutakoa. Esteka honetan, Dan Lepardek irin berezi honen ordez zer erabil daiteken aipatzen du: 150 g. galirin zuria, 100g. galirin osokoa, 3  koilarakada olo-kopo (edo gari-kopo, garagar-kopo) erreak eta koilarakada bat hurrengo hiru aukera hauetatik: malta-estraktua (líkidoa edo lehortua); xirope iluna (erremolatxazkoa alegia) edota melaza.
• 175 g. galirin zuria (Rincón del Segura alegia)
  
• 10 g. gatz
• Oratzeko, oliba olioa

ZELAN EGITEN DEN

1. Bol baten sagarra azalarekin birrindua ipini (haziak kenduta). Tipula gordinik txiki-txiki zatituta bota. Garagardoa (edo sagardoa), ama orea, haziak, irinak eta gatza gehitu. Azkenik eta BEHAR IZANEZ GERO, ura pixkanaka-pixkanaka gehitu. Ez egin, nik lehenengo saiakeran egin nuen moduan. Ez ahaztu ere, tipula eta sagarrak ura botatzen dutela. Oso ondo nahastu eta 30 minutu egonean laga. Orea biguna izan arren arazo haundirik gabe oratu daiteke. Bola forma eman eta olioztatutako bol baten utzi. Film gardenaz edo zapiaz estali.
   



2. Hartzidura egiteko sukaldean bi ordu eta erdi utzi dut (gaur, 25º C inguru zeunden). 40-45 minututik minutura tolesdura eman diot.
   
3. Hirugarren tolesdura ondoren orea, oratzeko azaleran lasai-lasai 5 minutu utziko dugu. Geroago, forma eman. Orea oso itsaskorra denez, saskian edo banetoian irina emankortasunez bota eta bertan sartu. Estali, eta ordu eta erdi inguru utziko dugu.
4. Laba 220º-tara berotu.
5. Orea atara eta laban sartu baino lehen ebagiak egingo dizkiogu. Labako beheko partean ura bota (nik jada ez dut ontzirik ipintzen, zuzenean botatzen diot lurrina egiteko). 220º-tara 20 minutuz labekatu ondoren, 180º-tara jeitsi eta beste 20 minutu eduki. Oso huzain ederra botatzen du.

Egun bat pasa ondoren dastatu dugu eta izugarrizko zaporea du. Izokina ketan, hegaluze ketan, gazta ketan dastatuak izan ditut baina, ogia ketan inoiz dastatu barik neukan!!!  Izokina ketan, ogi honen gainean, ahaztezinezko esperientzia da.

Sarrera hau, Xabierri eta Juantxori eskeini nahi diet. Xabierri Alemaniatik errekadutxoak ekarri baitizkidalako eta Juantxori bere pazientziagatik, Aitzorrotz-etik jeisterakoan farregura eman zidan eta bera izan zen nere txantxetako “biktima”. Mila esker bioi  bihotz-bihotzez.

7 egun 7 ogi Berlinen

Azkenaldiko bidaietan, hauek norberaren zaletasunekin lotzen saiatu ezkero tokiak beste maila ezkutuago batzuetan ezagutzeko aukera ematen dutela konturatu naiz. Ni behintzat horretan saiatu naiz eta nire bidaiak aberatsagoak izatea lortu dudala uste dut. Betiko monumentu eta bestelakoez gain, turiston begibistatik at dauden txoko, ohitura  edo egunerokotasunak ikusi eta biziz.

Duela gutxi adibidez, astebete libre nuela eta Berlinen izan nintzen. Brandenburgoko ate, museo eta bestelakoak bisitatu bai baina nire azkenaldiko zaletasunen haritik alde batetik ezkutuko hormetan, ezusteko txokotan, dauden artelanak aurkitu eta bestetik ogi ezberdinak dastatu ahal izan nituen.

Ogiei dagokienez, egunero ogi ezberdin bat probatzen saiatu nintzen, eta hau horren kontakizuna da.

Berlinen txoko guztietan aurki daitezke okindegiak, hemen ditugunak baino askoz gehiago, alemanek ogiaren inguruan duten kulturaren adierazle. Horietako asko gainera ogi organiko eta “bio”-etan espezializatuak. Organikoa esaten dutenean, hemen ematen diogunaren esanahi bera ematen diotela suposatzen dut. Baina “bio” hitz hori … era guztietarako produktuak ikusi ditut hitz horrekin markatuta, auskalo zer sartzen den saku horretan.

Zoritxarrez, ez dakit alemanieraz eta ez nuen aldez aurretik gaiarekin lotutako hitzen hiztegitxorik prestatu (hurrengorako etxekolanak eginda joango naiz). Orokorrean berlindar askok ingelesez badakiten arren, okin eta okindegi saltzaileen artean hizkuntza hori dakitenak  gutxiago direla iruditu zitzaidan. Guzti horrek komunikazioa zaildu zuen, eta behin edo behin gehiago jakiteko edo barruraino sartu eta labearekin lanean zebiltzenekin hitzegiteko gogoz gelditu nintzen.

Baina tira, batzutan sena erabiliz eta bestetan saltzaileari aukeratzen utziz azkenean zazpi ogi ezberdin probatu ahal izan nituen. Zorionez, ogi bakoitzak bere izena (eta batzuetan abizen guztiak ere) bazuen eta hori apuntatuta eta gero etxean itzulpen lanak eginda jandakoa zer zenaren ideiatxo bat badaukat. Hona hemen:

1) Patata ogia: Astebukaerako azoka txiki horietako baten erosia, gari eta patata urunez egindakoa. Teorian egunean bertan egindakoa zen baina egun batzuk bazituela zirudien, gogortu beharrean bigun eta aldi bateko historia izatearen zaporez. Zapore ezaguna niretzat (baina ez patatarena), ez oso fuertea baina zaharra izatearen toketxoaz. Holan behar al du? Patataren eragina al da? Ahuntz gaztarekin bizitza apur bat ematen saiatu nintzen baina arrakasta haundirik gabe. Niretzat patata ogi hau hori, patata bat izan zen.

2) Zekale eta gari ogi erdi-integrala: Kreuzberg auzoan erdi galduta, turkiarrak bizi eta beraien giroa duen ingurua aurkitu ezinik nenbilela, benetako okindegi batekin egin nuen topo. Bertan lan eta bezeroen bistara zuten labe baten egiten zituzten ogiak. Kategoriako ogia erosi nuen bertan, benetan on ona, biak izan arren zaporean gariak zekaleak baino pixu gehiago zuelarik. Bera bakarrik jateko modukoa bazen ere nik morokar saltsa batekin lagundu nuen. Hurrengo egunean ere primerakoa zegoen.

3) Fetadun ogia: Type 550 gari uruna, feta gazta, piper gorria,  pepperoni, … denetarik zeukan. Forma arraroko ogia, oreari buelta batzuk emanda ilargi edi edo adar itxura eman arte. Mamin hezea eta azal biguna zeukan piper eta feta zatiak nabarmen igartzen zirelarik. Feta zatien inguruan orea banandu eta haitzuloak sortu zituen. Zapore oneko eta jateko oso erraza zen ogia, otartekoren baten ordez bidean otordu bat egiteko modukoa.

4) Espelta eta hazidun ogia: Dendariaren gomendioz hartu nuen ogia, zer zen jakin gabe, alemanieraz apuntatu eta behin etxean itzultzekotan … eta hau sorpresa! Espelta inoiz dastatu gabekoa nintzen eta gozo xamarra omen da, baina ogi hau OSO garratza zen, Tebak dioenez ama orearen ondorioz edo … Nire gustorako gehiegizko garaztasuna zeukan, agian zerekin jan jakin ezkero … bertako saltxitxoi antzeko batekin laguntzen saiatu nintzen baina …

5) Intxaur eta hur ogia: Astean gehien disfrutatu nuen ogia, hurrak eta intxaurrak tamainu egokian zatituak urun integralean ondo nahasturik. Zatitxorik tokatzen ez zen mokauetan (gutxitan) bi horien zaporea ere igartzen zen. Gehiegizko betekadarik sentitu gabe jateko moduko ogia, neurrikoa. Gosaltzeko eta meriendatzeko Nutella kantitate ganorazko batez ezin hobea. Okin afizionatu honek egunaren bukaerarako erabilitako portzentaia honoko hau izan zen: 100% intxaur eta hur ogi bat 100% Nutella potearekin, biak garbi utzi arte.

6) Zekale ogitxoak: Berlingo horma zegoeneko ibilibidea jarraitzen nenbilela, gosari eta bazkari artean goserik ez pasatzeko okindegi industrial batean erosi nituen (croissant-en itxura pista bezela erabili izan banu …). Zekale (edo beste ezeren) zaporerik ez zuten, goma zati bat jatea bezala, eguerdirarte besterik jan gabe aguantatzeko beste eta listo. Bai, Alemanian ere horrelakoak badituzte.

7) Erromero ogia: Kanpotik hazitxoak eta barrutik erromero zatitxoak zituen. Kanpotik iluna eta barrutik argia zen, nik behintzat pretzel itxura hartu nion. Gurin apur bat ere bazaukan eta erromeroaren zatitxoekin textura eta zapore freskagarriak zituen. Nik beste ezerekin lagundu gabe erraz erraz jan nuen, baina entsalada on baten hondarrak garbitzeko egokia izango litzateke.

Iraneko ogiak

Gaurkoan ez dago nik egindako ogirik, ez, nire azken bidaian ogiei buruz ikasteko aukera izan dut, eta hori da gaur dakardana. Baina ogiari buruz ikasteaz gain, ogiak duen garrantziaz ohartu egin naiz.

Iran okindegiz gainezka dago, kale berean ehun metrotan okindegi bat auki daiteke. Egunero egunsentian zein ilunabarrean irandarrak ogi bila abiatzen dira eta okindegiak lagunarteko gune bilakatzen dira. Inguruko famili guzti-guztiek erosten dute ogia, famili bakoitzak hamar bat ogi erosten du eta maiz ogia zapi batez estalita eramaten dute, honek beroa gal ez dezan.

Noski, Iraneko kaleak okindegiz beterik baldin badaude, pentsa ezazue zein den Iranek duen usai adierazgarrietako bat. Ogiarena, noski!!!!

Lau ogi mota aurki daiteke Iranen, ogia legamirik gabe egiten dutenez ogiak lauak dira. Lavash izena du gehienetan goizez hartzen duten ogi mehea. Xafla mehe eta zabala da, eta egin berria denean bikaina da, baina pixka bat itxaroten bada txikle antzekoa bilakatzen da. Hiri handietan ogi hau oso industrializaturik dute beraz, plastikoetan sartua ere aurki daiteke, baina honek ez du piperrik ere merezi. Lavash perfektua mehe-mehea da, eta hau nola egiten den ikusteko zortea izan genuen.

horrez gain egurrezko labak ere reabiltzen dituzte, eta harrigarriena ogiak labaren horman kontra botatzen zituztela eta hormaren harriaren beroaz egiten dituztela.

Arratsaldeetan sangak ogia jaten dute, eta hau irin integralez egina dago. Ogi honen gainean sesamoa eta belarrak jartzen dituzte, gehienetan zilantroa.

Ogi hau labaren horman egiten da. Hau da, labaren hormak barnean dagoen suarekin berotzen dira eta okinak ogia honen kontra botatzen du egin dadin. Hona hemen adibide bat.

Barbari deitzen da Iranen jaten den beste ogi bat. Niri gehien gustatu izan zitzaidana da. Luzea eta mami pixka batekin, oso aromatikoa da, eta sesamo zapore handia du. Egun batetik bestera ez du irauten, beraz bero dagoenean jatea komeni da hau ere. Egun askotan afaltzeko hartzen genuen panir (gazta) eta tomatearekin.

Hemen duzue, gauean neka-neka eginda geudenean afaltzeko prestatzen genuen bokata. Gazta freskoa eta sesamoaren nahasketa paregabea zen, gainera ogia egin berria zegoen.

Primerako beste ogi bat taftun ogia da. Taftun ogiaren berezitasuna, harri txikiz egindako ohe baten gainean egiten dela da. Hau da, laba harri txikiz beteta dago eta harriak oso bero daude. Zoritxarrez honelako labak gero eta gutxiago daude. Goian ikus dezakezuenez, harriek zuloak egiten dituzte ogian.

Noski, honelako laba gutxi geratzen direnez, ogi mota hau aurkitzea ez da bat ere erraza, baina gu jo eta ke okindegi batetik bestera ibili ostean, eta lortu egin genuen.

Gure ogi bilaketa honetan okin pila bat ezagutu genuen, eta egunero beraiekin ogia jan, tea hartu eta orduak eman genituen berbetan. Azkenean, ogiez ikasi genuenaz gain, Iraneko jendearen laguntasun ekarri izan dugu Euskal herrira.