Ama orea

Legamiei buruzko atalean aipatu dugu hartzidura onddoek sortutako prozedura dela, eta legamiek sorrarazten dutela hori.

Baita ere argi utzi dugu zein den legamia naturalaren eta legamia industrialaren arteko ezberdintasuna eta legamia naturala dela jendartean ama ore gisa ere ezagutzen dena. Ama orea betidanik erabili izan den legamia da, legamia kimikoa asmatu arte erabili izan zena, eta oraindik ere erabiltzen dena. Baina askok buruan izango duzuen galdera da, non erosten da? nola lor daiteke?

A. Nola egin ama orea?

Oso erraza da, ama orea etxean egindako legamia naturala da. Prozesua ez da zaila, baina pazientzia behar da, hainbat egun behar baitira, gutxienez 6, ama orea lortu arte.

1.  EGUNA:

Hauek dira osagaiak:

• 20 gr. zekale irin
• 20 gr. galirin zuri
• Mahaspasa koilarakada bat (ongi kontatu zenbat diren, aurrerago guzti-guztiak atera behar direlako)
• 2 koilarakada txiki jogurt gaingabetu
• 50 gr. ur.

Horrez gain, balantza bat (doitasunekoa bada, hobe), koilara bat, kristalezko poto bat, eta oihal zati bat zein gomatxo bat beharko ditugu, azken horiek, potoa estaltzeko. Ahal den heinean 20 gradu inguru dituen txoko bat aukeratuko dugu etxean, aurrerago potoa bertan uzteko.

Osagaiak nahastu ondoren lortzen dugun orea ahi lodi baten antzekoa izan behar da. Garrantzitsua da hori kontuan hartzea, irin-marka bakoitza ezberdina baita, eta irin bakoitzak ur-kopuru ezberdina xurgatzen baitu. Beraz, hemen kopuruak aipatzen diren arren, ikusten baduzu nahasketa lehorregia edo likidoegia geratu dela, ur eta irin-kopuruak aldatu, bideoan ageri den moduko orea lortu arte.

Ahal den heinean 20 gradu inguru dituen txoko bat aukeratuko dugu etxean, potoa bertan utziko dugu 24 orduz, hartzidura garatzen joan dadin. 2. egunetik aurrera, ama ore hori “elikatu” egin behar da, poliki-poliki hartzidurarako onuragarriak diren bakteriak eta legamiak hazten joan daitezen.

Ama orea egiteko lehen pausoa nolakoa den jakin nahi izanez, gero, ikus bideoa hemen.

B. Nola elikatu ama orea?

2. EGUNA:

Osagaiak:

• 20 gr. zekale irin
• 20 gr. galirin zuri
• 50 gr. ur

Nahasketak aurreko eguneko itxura bera du.

Osagaiak ongi nahastu, irin guztia “busti” edo hidratatu arte. Berriz ere oihalarekin estali eta toki epelean utzi beste 24 orduz.

Prozedura nolakoa den jakiteko, ikus bideoa hemen.

3. EGUNA

Osagaiak:

• 40 gr. zekale irin
• 40 gr. galirin zuri
• 100 gr. ur

Burbuila gutxi batzuk ageri dira gainazalean, usaina ere ezberdina da, jogurtaren antzekoa, batzuek garagardoaren usain-puntu bat duela diote.

Berriz ere osagaiak, oraingoan, kopuruak bikoiztuta, aurreko eguneko orearekin nahastu, potoa oihalarekin estali eta toki epelean utzi beste 24 orduz.

Prozedura nolakoa den jakiteko, ikus bideoa hemen.

4. EGUNA

Osagaiak:

• 125 gr. galirin zuri
• 100 gr. ur

Burbuila askoz ere gehiago ageri dira nahasketa osoan.

Lehenbizi potoko nahasketaren 2/3 eta mahaspasak kendu egin behar zaizkio oreari. Galirin zuriarekin bakarrik elikatuko dugu oraingoan, ama orea zuritzeko. Era horretan, ama ore zuriarekin, irinaren arabera, ogi zuriak eta integralak egin ditzakegu, baina ez alderantziz. Hala ere, nahi bada, ama orea zekalearekin elikatzen jarrai daiteke orain arte bezala, eta era horretan, ogi integralak egiteko bakarrik erabiliko dugu.

Prozedura nolakoa den jakiteko, ikus bideoa hemen.

5. EGUNA

Osagaiak:

• 125 gr. galirin zuri
• 100 gr. ur

Burbuilen eraginez, ama orea pixka bat hazi da. Oraingoan ere nahasketaren 2/3 kendu behar zaizkio, eta osagai berriak orearekin nahastu.

Tenperaturaren arabera, ama orea azkarrago edo motelago haziko da (tenperatura gehiago=hartzidura azkarragoa). Beraz, kontuan hartzen hasi behar gara hartziduraren zikloa zenbat ordutakoa den. Horretarako, ama orea elikatu berri dugunean, markatxo bat egin errotulagailuarekin, eta orduak igaro hala, ikusi noraino igotzen den, eta noiz hasten den berriz ere jaisten. Puntu goren hori izango da hartziduraren momentu gorena. Garrantzitsua da kontuan hartzea bideoan 24 orduko zikloak egiten diren arren, ez duela zertan hala izan behar, bakoitzaren etxeko tenperatura ezberdina izan daiteke, eta beraz, kontuan hartu beharrekoa da. Baita ere, urtaroaren arabera, zikloa luzeagoa edo motzagoa izango da: udan, tenperaturak gora egiten duenez, zikloa motzagoa izan ohi da.

Prozedura nolakoa den jakiteko, ikus bideoa hemen.

6. EGUNA

Osagaiak:

• 125 gr. galirin zuri
• 100 gr. ur

Burbuilen eraginez, ama orea aurreko egunean baino askoz ere gehiago hazi da, ia tamaina bikoiztu arte.

Oraingoan ere nahasketaren 2/3 kendu eta osagai berriak orearekin nahastu. Berriz ere, momentu jakin batean, hartzidurak puntu gorena izan du, eta gero jaitsi egin da. Kontuan hartu, gero eta gehiagotan elikatzen badugu, hartzidura-zikloa azkartzeko aukerak areagotzen direla; beraz, gerta daiteke 6. egunean ama orea aurreko egunean baino bizkorrago hazi eta jaitsi izana.

Prozedura nolakoa den jakiteko, ikus bideoa hemen.

7. EGUNA

Ama orea prest dago, baina egokia da, ogia egiten hasi baino lehenago, pixka bat gehiago indartzea.

Horretarako, berriz ere 2/3 kendu, 100 gr. ur eta 125 gr. galirin zuri bota, ongi nahastu, eta 24 ordu utzi berriz ere hazi eta jaitsi dadin. Prozesu hori bi aldiz errepikatu daiteke, eta horren ondoren, ama oreak beharrezko indarra izango du ogia egiteko.

D. Nola kontserbatu behar da ama orea?

Ama orea “bizirik” edukitzeko egunero elikatu behar da. Baina hori ez da ez erosoa ezta praktikoa ere. Ama orea inolako arazorik gabe gorde daiteke hozkailuan, hilabeteak pasa ditzake bertan lotan eta ez dugu elikatu behar. Hozkailuan gorde baino lehen, egokia da ama orea elikatzea, eta berriz ere burbuilak hazten hasten direnean, hozkailuan gordetzea tapa jarrita.

Horrela, ogia egitea zoazen bakoitzean, handik pixka bat hartu eta elikatuz, ogia egiteko beharko dugun ama ore-kopurua lor dezakegu.

E. Ogia egitean, nola elikatu behar da ama orea?

Ogia egiten hasi baino lehen, 2 edo 3 eguneko aurreikuspena egin behar da, ama orea elikatu edo “errefreskatu” egin behar baita.

Lehenbizi, egin nahi dugun ogiak zenbat ama ore behar duen ikusiko dugu. Demagun, 400 gr. ama ore behar ditugula, horrekin bi ogi egin baitaitezke; ba zenbat ama orerekin hasi behar dugun jakiteko, honela egin behar dira kalkuluak:

1. eguna: 20 gr. ama ore + 40 gr. irin + 40 gr. ur = 100 gr. ama ore.

Nahasketa hartzitzen utzi. Arestian aipatu dugun bezala, hartzidurarako denbora oso erlatiboa da, tenperaturarekin zerikusia dauka. Beraz, oso garrantzitsua da 1. egun horretan zehar ama orea nola hazten doan ikustea, era horretan, hartziduraren momentu gorenera iristen denean, berriz ere elikatu beharko dugu. Epe hori 8, 12 edo 24 ordutakoa izan daiteke, tenperaturaren arabera, azalpenetan, bigarren elikadura hori 2. egun gisa azaldu arren.

2. eguna: 100 gr. ama ore + 200 gr. irin + 200 gr. ur= 500 gr. ama ore*

* 400 gr. ogia egiteko erabiliko ditugu, eta beste 100 gr. soberan daudenez, potoan sartuko dugu berriz ere, horrela ez dugu ama orerik gabe geratzeko arriskurik izango.

Zenbat eta gehiago elikatu, ogiak azido-puntu gutxiago izango du, beraz, gustuen arabera, gutxiago edo gehiago elikatuko dugu ama orea. Ogia egiteko egokia izaten da ama orea hiru aldiz elikatzea, ogiaren gustua ez baita horren azidoa izaten. Gero, ogia azido puntu horrekin atsegin duzula? Bi aldiz elikatu eta kitto; edo, are gozoagoa atsegin duzula? ba lau aldiz elikatu.

F. Nire ama oreak hilabete pare bat darama hozkailuan ukitu gabe, hil egin al da?

Ama orea hainbat hilabetetan hozkailuan edukitzen baduzu, itxura txarra izango du ziur asko: orearen gainean likido ilun bat izango du, eta potoa irekitzean, oso usain zakarra, azetonaren antzekoa izan daitekeena. Lasai, ez larritu, ez da ezer gertatzen, likido ilun hori onddoek beraiek sortzen dute beren burua babesteko, eta usainarena ere normala da.

Ama oreak hozkailuan hilabete gehiago daramatzan heinean, azidotasun handiagoa izango du eta “alferragoa” egongo da. Beraz, hainbat hilabete igaro ondoren, ama orearekin ogi bat egin nahi baduzu, kontuan izan berriz ere aktibatu eta gozatzeko, agian hiru aldiz baino gehiagotan elikatu beharko duzula.

Elikatzeko, likido ilun hori bota edo orearekin nahastu, berdin dio. E atalean aipatu dugun bezala, ogia egiteko zenbat ama ore beharko dugun kalkulatu ondoren, ama-ore kopurua atera, ur eta irinarekin nahastu, ore nahiko lodia lortu arte, eta hartzitzen utzi leku epel batean. Prozedura behar bezain alditan errepikatu, ama orea berriz ere bizi-bizi eduki arte.

OHARRA: Informazio hau (eta beste asko) ogipedian topatu dezakezue edozein momentuan.