Legamiak

Legamia sukaldean nahikoa erabiltzen dugun osagaia da, baina, egia esan, legamiei buruz ez dakigu gauza handirik, eta gainera, kontzeptuak eta izenak nahastu egiten ditugu gehienetan. Atal honen helburua zalantza eta nahaste horiek argitzea da.

Dakizuen bezala, legamiak hartzidura edo fermentazioa sorrarazten duten onddo mikroskopikoak dira, eta ardoa, garagargoa eta ogia horiei esker lortzen ditugu, baina merkatuan “legamia” kontzeptupean salgai dauden legami batzuek ez dute fermentaziorik sortzen.

Legamia kimikoa eta Legamia industriala

Gure amek sukaldean erabiltzen duten legamia, bizkotxoak, tartak eta bestelako plater gozoak egiteko, guk “royal” izenez ezagutzen duguna, berez ez da legamia, legamia kimikoa baizik; hau da, bultzatzaile kimikoa da, ez dago onddoz osatuta, eta ez du hartzidurarik sortzen.

Eta orain galdetuko duzue: legamia ez bada, eta ez badu hartzidurarik sortzen, zergatik hazten dira bizkotxoak labean? Legami kimikoa bikarbonato sodikoa izan ohi da (bai, tripako mina izaten dugunean urarekin nahastuta hartzen dena). Osagai kimiko horrek, beroarekin karbono dioxidoa sorrarazten du, eta horregatik hazten dira bizkotxoak eta abar. Usadioz, bizkotxoak eta postre gozoak egiteko erabili izan den arren, legamia kimikoarekin ogiak ere egin daitezke, esaterako Irlandako soda bread tradizionala. Errezeta hori eta legamiarik gabeko beste ogien errezetak ikusi nahi badituzu, egin klik hemen eta hemen.

Legamia industriala eta Legamia naturala

Hemen zalantza eta buruhauste ugari sortzen dira. Zer da legamia industriala? Royal? Zer da legamia naturala? Okinek erabiltzen duten legamia-puska hori? Ez bata ez bestea. Ikusi berri dugun atalean azaldu dugu “royal” izenpean ezagutzen dena legamia kimikoa dela. Beraz, zer da legamia industriala eta zer da legamia naturala?

Ongi, lehen aipatu dugu legamiak onddoz osatuta daudela. Hartzidura duela milaka urte erabiltzen den teknika da, bai ardoa, garagardoa edo ogia egiteko, besteak beste. Gure ogia egiteko onddo horiek eskuratzeko moduaren arabera, bi legamia mota ditugu: legamia naturala eta legamia industriala. Legamia naturala duela mende eta erdi, legamia industriala asmatu arte, erabiltzen zen legamia-mota bakarra zen, modu naturalean sortutakoa. Gaur egun ama ore izenez ezagutzen da.

Beraz, legami naturala=ama orea.

Kontzeptu hori argitu ondoren, legamia industriala zer den azaltzea bakarrik geratzen zaigu. Legami industriala duela mende eta erdi asmatu zen gutxi gora behera, hartzidura sortzen duten osagai horiek prentsatu eta lehortzea lortu zenean. Legamia industriala da “okin-legamia” gisa ezagutzen diren bloke edo puskak, legamia fresko edo legamia prentsatu izenpean ere ezagutzen direnak.

Bloke horiek hozkailuan gorde behar dira, eta nahiko azkar erabili behar izaten dira, bestela azkar iraungitzen baitira. Gaur egun, supermerkatu gehienetan aurki daitezke, pizza-ore eta pasta freskoen ondoan, hozkailuetan.

Legamia industrialaren beste bertsio bat hauts motakoa da, legamia liofilizatua, gazteleraz “levadura seca de panadero” izenekoa, levadura de panadería izenez ere merkaturatzen dena. Legamia horrek askoz ere gehiago irauten du, paketetxoetan banatuta dator, eta ez da hozkailuan gorde behar (paketetxoa irekitzen denean bai, hotzean gorde behar da). Ogi-makinetan erabiltzen den bertsioa da hau.

Beraz, laburbilduz, legamien eskema orokorra horrelakoa izango litzateke.

OHARRA: Informazio hau (eta beste asko) ogipedian topatu dezakezue edozein momentuan.